معرفی کتاب تست جغرافیا جامع خیلی سبز 1404
این کتاب کمکدرسی از نشر خیلی سبز از مجموعه جامع یا راهنمای مطالعه در زمینه جغرافیا است که بهطور خاص بر مخاطرات طبیعی تمرکز دارد . هدف اصلی آن ارائه توضیحات جامع و کاربردی درباره رویدادهای طبیعی مانند زلزله، سیل، زمینلغزش و خشکسالی است . این کتاب، با رویکردی آموزشی، خسارتهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از این مخاطرات را نیز مورد بررسی قرار میدهد و به فهم عمیقتر پدیدههای طبیعی و تأثیرات آنها بر جوامع انسانی کمک میکند .
ویژگیهای کتاب
• تمرکز بر دروس کتاب درسی:
• روش آموزشی تعاملی:
با استفاده از جملاتی مانند “برای این که مطلب بالا رو راحتتر و تصویری به خاطر بسپاری، به دوتا نقشهی زیر با دقت نگاه کن” ، سعی در درگیر کردن خواننده و یادگیری بصری دارد.
• استفاده از نقشهها و تصاویر:
نقشههای جهانی و ایران، مرزهای واگرایی و همگرایی صفحات، و پهنهبندی خطر لرزهای برای توضیح مفاهیم پیچیده به کار رفتهاند.
• پرسش و پاسخ و نکات کلیدی:
شامل بخشهای “اگه گفتی؟” و “نکته ترکیبی (یادت میاد؟)” است که به مرور مطالب و ایجاد ارتباط بین موضوعات مختلف کمک میکند . همچنین، نمونههایی از سؤالات آزمونهای سراسری و آزمایشی را در خود جای داده است .
• بیان ساده و روان:
مطالب با زبانی قابل فهم و گاهی محاوره ای (مانند “یه بار دیگه خودت نقشهها رو نگاه کن”) [۵] ارائه شدهاند تا درک آنها برای دانشآموزان آسان باشد.
محتوای کتاب و مباحث پوشش داده شده
کتاب به تفصیل انواع مخاطرات طبیعی و جنبههای مختلف آنها را پوشش میدهد:
• دستهبندی مخاطرات طبیعی:
مخاطرات با منشأ درونزمینی (دینامیک درونی):
شامل زمینلرزه، آتشفشان و امواج دریایی ناشی از زمینلرزه (سونامی) است .
مخاطرات با منشأ برونزمینی (دینامیک بیرونی):
شامل سیل، صاعقه، توفان، سقوط بهمن، خشکسالی، تگرگ، تورنادو، هاریکن و آتشسوزی در جنگل میشود.
• زمینلرزه:
علت وقوع:
ناشی از از دست دادن مقاومت سنگهای پوسته زمین در برابر نیروهای واگرا، همگرا و برشی و آزاد شدن ناگهانی انرژی است.
زمینساخت ورقهای:
پوسته زمین از صفحاتی مجزا تشکیل شده که روی گوشته نیمهجامد و خمیرمانند حرکت میکنند. حرکت همرفتی مواد در گوشته فوقانی، عامل اصلی این جابهجاییهاست .
کمربندهای زلزلهخیز جهان:
کمربند کوهستانی آلپ-هیمالیا (مانند ایران، ایتالیا، افغانستان) و کمربند اطراف اقیانوس آرام (مانند ژاپن، شیلی، پرو، آمریکا) که عمدتاً ناشی از حرکت همگرا (برخورد صفحات) هستند، و کمربند میانی اقیانوس اطلس (مانند ایسلند) که ناشی از حرکت واگرا (دور شدن صفحات) است .
وضعیت ایران:
ایران در مرکز کمربند زلزلهخیز آلپ-هیمالیا قرار دارد و همگرایی صفحات عربستان و اوراسیا علت اصلی لرزهخیزی آن است .
مفاهیم زلزله:
کانون زلزله (نقطه شروع آزاد شدن انرژی در عمق زمین) و مرکز سطحی (نقطه روی سطح زمین بالای کانون). همچنین، تفاوت بین شدت زلزله (میزان تخریب با مقیاس مرکالی) و بزرگی زلزله (مقدار انرژی آزادشده با مقیاس ریشتر) توضیح داده شده است .
• سیل:
تعریف و علل:
سرریز شدن ناگهانی آب رود یا دریاچه به خشکیهای اطراف، زمانی که حجم آب رودخانه از میانگین سالانه آن بیشتر شود.
عوامل مؤثر:
شامل شدت و مدت بارش (بارشهای شدید و کوتاهمدت)، شکل حوضه آبخیز (حوضههای گرد استعداد سیلخیزی بیشتری دارند) ، و فعالیتهای انسانی نظیر تنگ کردن مجرای رود (ساخت پلها با دهانههای تنگ) و از بین بردن پوشش گیاهی (چرای بیرویه دام) که نفوذپذیری خاک را کاهش داده و سرعت رواناب را افزایش میدهد .
• زمینلغزش:
انواع و علل:
حرکت دامنه ای مواد است که شامل خزش (کند و آرام) و لغزش (ناگهانی و سریع) میشود .
عوامل مؤثر:
زیربری رودها در درههای پرشیب ، فعالیتهای انسانی (مانند زیربری برای احداث جاده) ، نفوذ آب بارش در دامنه ها (بارشهای آرام و طولانیمدت)، وجود درز و شکاف در سنگها (بهویژه سنگهای آهکی و گچی) ، شیب زیاد دامنه و پوشش گیاهی ضعیف.
وضعیت ایران:
ایران کشوری کوهستانی است که دامنه های مستعد زمینلغزش بسیاری دارد و هر ساله خسارات زیادی وارد میکند.
• خشکسالی:
تعریف:
یک دوره کمآبی که طی آن منطقهای با کمبود غیرمنتظره بارش و ذخیره آبی مواجه میشود [۱۹].
روند خشکسالی در ایران:
نمودارها نشاندهنده کاهش استانهای دارای ترسالی و افزایش استانهای دچار خشکسالی در سالهای اخیر هستند.
دلایل افزایش خشکسالی:
گرم شدن آبوهوای کره زمین، بینظمیهای بارشی، افزایش جمعیت و مصرف آب، مدیریت نادرست و بهرهبرداری غیراصولی از منابع آب.
پیامدها:
کاهش محصولات کشاورزی و بروز قحطی و گرسنگی (مهمترین پیامد)، مهاجرت ساکنان ، از بین رفتن گیاهان و جانوران، کاهش ذخایر آب و افزایش ریزگردها.
مناسب چه کسانی است؟
این کتاب برای دانشآموزان دبیرستانی، بهویژه مقاطع دهم و یازدهم رشته جغرافیا، که به دنبال فهم عمیقتر مخاطرات طبیعی و آمادگی برای آزمونها هستند، بسیار مناسب است.همچنین، به دلیل جامعیت و پوشش سؤالات کنکور و آزمونهای آزمایشی، یک منبع عالی برای داوطلبان کنکور سراسری محسوب میشود.
مزایا و نقاط قوت کتاب
• پوشش جامع و عمیق:
تمامی مخاطرات طبیعی مهم را از نظر منشأ، علل، انواع و پیامدها بهطور کامل شرح میدهد .
• رویکرد آموزشی مؤثر:
استفاده از نمودارها، نقشهها و مثالهای واقعی (مانند سیل گجرات و خشکسالیهای شرق ایران) در کنار توضیحات، به تثبیت یادگیری کمک شایانی میکند.
• توجه ویژه به ایران:
اطلاعات اختصاصی و نقشههای مرتبط با ایران، این کتاب را برای دانشآموزان ایرانی بسیار مرتبط و کاربردی میسازد.
• تقویت مهارت حل مسئله:
با ارائه سؤالات متعدد و پاسخهای تشریحی ، فرصت مناسبی برای تمرین و ارزیابی خود فراهم میکند.
• ارتباط بین مفاهیم:
از طریق “نکات ترکیبی”، به دانشآموزان کمک میکند تا ارتباط میان مباحث مختلف و آموختههای پیشین خود را درک کنند .
چرا این کتاب را برای مطالعه انتخاب کنیم؟
اگر به دنبال منبعی قابل اعتماد و جامع برای یادگیری و مرور مباحث مخاطرات طبیعی در جغرافیا هستید، این کتاب گزینهای ایدهآل است. تمرکز آن بر مفاهیم کلیدی و پیچیده، ارائه مثالهای ملموس و بومی (ایرانی)، و تأکید بر آمادگی برای آزمونهای استاندارد، آن را به ابزاری قدرتمند برای موفقیت تحصیلی تبدیل میکند. با مطالعه این کتاب، نه تنها دانش خود را در زمینه مخاطرات طبیعی افزایش میدهید، بلکه مهارتهای تحلیلی و حل مسئله خود را نیز تقویت خواهید کرد.
دیدگاهتان را بنویسید